Πλατείες: Η όμορφη
πλατεία Υπαπαντής βρίσκεται νότια του κάστρου. Στην πλατεία δεσπόζει ο μεγαλοπρεπής Μητροπολιτικός ναός της Υπαπαντής του Σωτήρος που γιορτάζει στις 2 Φεβρουαρίου.
Η ιστορική και κεντρική πλατεία της 23ης Μαρτίου είναι γεμάτη ζωή αφού διαθέτει πολλές καφετέριες και μπαρ. Στο κέντρο της πλατείας δεσπόζει το Ηρώο που μνημονεύει τη στιγμή του ξεσηκωμού, ενώ βόρεια της πλατείας βρίσκεται το εκκλησάκι των Αγίων Αποστόλων, όπου σύμφωνα με την παράδοση, σε αυτό το ναό κηρύχτηκε η Επανάσταση του 1821.
Η πλατεία Φραγκόλιμνας βρίσκεται νοτιανατολικά της πλατείας Υπαπαντής και προήλθε από επιχωμάτωση το 19ο αιώνα. Εκεί, βρίσκεται το Μητροπολιτικό Μέγαρο της Καλαμάτας.
Μπορείτε να δείτε την πλατεία Μαυρομιχάλη όπου στα βόρεια υψωνόταν ο Πύργος του Παναγιώτη Μπενάκη ενώ μπαίνοντας σε αυτή θα δείτε των ναό των Μικρών Ταξιαρχών (Ταξιαρχάκι).
Το Κάστρο της Καλαμάτας: Συνδέεται με την ιστορική οικογένεια των Βιλεαρδουίνων που ίδρυσαν το πριγκιπάτο της Αχαΐας. Στο πέρασμα των αιώνων, το κάστρο γνώρισε πολλές κυριαρχίες όπως των Βυζαντινών, Ενετών, Φράγκων, Οθωμανών και συνδέθηκε με την ιστορική διαδρομή της πόλης έως τον 19ο αιώνα.
Σήμερα, το κάστρο της Καλαμάτας, το οποίο πρωταγωνιστεί στην Πριγκιπέσσα Ιζαμπώ του Άγγελου Τερζάκη, αποτελεί δείγμα των κάστρων που ίδρυσαν οι Φράγκοι στην Πελοπόννησο. Στο κάστρο σώζονται πολλά τμήματα που μπορεί να δει ο επισκέπτης ενώ προσφέρει και πανοραμική θέα στην Καλαμάτα και την γύρω περιοχή.
Στο νότιο τμήμα του κάστρου υπάρχει ένα μικρό θέατρο που κατασκευάστηκε τη δεκαετία του 1950 και φιλοξενεί παραστάσεις χορού, μουσικής, και άλλες εκδηλώσεις.
Εκκλησίες: Κοντά στο κάστρο, στο βορειοδυτικό προμαχώνα, βρίσκεται ο ναός του Αγίου Δημητρίου που χτίστηκε τον 19ο αιώνα. Νοτιοδυτικά του κάστρου, κοντά στην είσοδό του, βρίσκεται ο μικρός ναός της Αγίας Κυριακής. Η εκκλησία είναι μονόχωρη, ξυλόστεγη και η κατασκευή της τοποθετείται τον 17ο αιώνα. Πρόκειται για ένα παρεκκλήσι της Μονής Καλογραίων.
Στα ριζά του κάστρου βρίσκεται ο ναός του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Η εκκλησία είναι ημισπηλαιώδεις και διαθέτει λείψανα τοιχογραφιών, πιθανότατα Υστεροβυζαντινών χρόνων.
Ο ναός του Αγίου Γεωργίου βρίσκεται νοτιανατολικά του κάστρου και ήταν ο πρώτος μητροπολιτικός ναός της πόλης. Ο ναός είναι μονόκλιτος ξυλόστεγος ενώ η μακρόχρονη ιστορία του αναφέρεται σε επιγραφή του 1939 στο εσωτερικό του ναού. Η κατασκευή του ναού χρονολογείται από τα χρόνια της Β’ Ενετοκρατίας (1685-1715). Σύμφωνα με την ιστορία, επισκέφθηκαν την εκκλησία ο Ι. Καποδίστριας και ο βασιλιά Όθων ενώ ο Ιμπραήμ είχε καταστρέψει την εκκλησία.
Ο Ιερός Ναός της Υπαπαντής του Σωτήρος Χριστού δεσπόζει στην ομώνυμη πλατεία και είναι ο Μητροπολιτικός Ναός της Καλαμάτας. Ο σημερινός μεγαλοπρεπής ναός της Υπαπαντής θεμελιώθηκε το 1860 και εγκαινιάστηκε το 1873. Ο ναός έχει διπλά κωδωνοστάσια και ευμεγέθεις τρούλους ενώ στα νοτιοανατολικά του ναού, στο προαύλιο, υπάρχει ένας πέτρινος σταυρός που θυμίζει ότι στο σημείο αυτό υπήρχε ο παλιός ναός που καταστράφηκε το 1770.
Στον Ιερό ναό της Υπαπαντής φυλάσσεται η ιερή εικόνα της Παναγίας Υπαπαντής, που βρέθηκε στα ερείπια της παλαιότερης εκκλησίας Υπαπαντής που καταστράφηκε το 1770. Αρχικά, η εικόνα βρισκόταν στον πρώτο Μητροπολιτικό ναό της πόλης, τον Άγιο Γεώργιο και έπειτα στον ναό της Υπαπαντής. Ο Μητροπολιτικός ναός της Υπαπαντής γιορτάζει στις 2 Φεβρουαρίου με ιδιαίτερη λαμπρότητα και οι τελετουργίες αρχίζουν στις 27 Ιανουαρίου και ολοκληρώνονται στις 9 Φεβρουαρίου με πανηγυρική ολονύχτια αγρυπνία.
Στην βορειοδυτική πλευρά της πλατείας της Υπαπαντής βρίσκεται το εκκλησάκι των Αγίων Αναργύρων. Πρόκειται για έναν μονόχωρο ξυλόγλυπτο ναό που χρονολογείται από την Μεταβυζαντινή περίοδο.
Στην δυτική πλευρά της πλατείας Φραγκόλιμνας βρίσκεται ένας “διπλός ναός”. Το βασικό τμήμα είναι ο ναός του Αγίου Νικολάου, ένας μονόχωρος ναός με χτιστό τέμπλο και ξύλινη ψευδοροφή. Ο ναός χρονολογείται από τις αρχές του 18ου αιώνα και διαθέτει γύψινες διακοσμήσεις των αρχών του 20ου αιώνα. Στην νότια πλευρά της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου βρίσκεται το παρεκκλήσι του Αγίου Αθανασίου Τζάνε που είναι και αυτό μονόχωρο.
Ο μονόχωρος ναός του Αγίου Νικολάου Εφεσίου βρίσκεται στην βορειανατολική πλευρά της πλατείας Φραγκόλιμνας και διαθέτει νεοκλασικίζοντα στοιχεία. Ο ναός χρονολογείται από το 19ο αιώνα.
Ανατολικά της πλατείας Φραγκόλιμνας βρίσκεται ο κοιμητηριακός ναός του Αγίου Χαραλάμπους που αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά βυζαντινά μνημεία της Καλαμάτας. Κατά τα χρόνια της Ενετοκρατίας ο ναός ονομαζόταν Μητρόπολη.
Ο Ιερός Ναός Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου βρίσκεται δυτικά της πλατείας Υπαπαντής και είναι χτισμένος στα θεμέλια μικρότερου ναού στα μέσα του 19ου αιώνα. Ο ναός αυτός είναι μια από τις πρώτες ενορίες της πόλης.
Το εκκλησάκι των Αγίων Αποστόλων βρίσκεται βόρεια της πλατείας 23ης Μαρτίου και αποτελεί το σήμα κατατεθέν για ολόκληρη την πόλη. Είναι ένας μικρός βυζαντινός ναός που χρονολογείται από τα μέσα του 11ο – 12ο αιώνα. Στον ιστορικό ναό των Αγίων Αποστόλων κηρύχθηκε η Επανάσταση στις 23 Μαρτίου 1821 και συνέταξαν την Διακήρυξη της Μεσσηνιακής Γερουσίας με την υπογραφή του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, που ήταν το πρώτο διπλωματικό έγγραφο της επαναστατημένης Ελλάδας, που εστάλη στις τις Ευρωπαϊκές Αυλές. Κάθε χρόνο στις 23 Μαρτίου γιορτάζεται η επέτειος με ιδιαίτερη λαμπρότητα και τιμές. Στις εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται γίνεται και αναπαράσταση της ανεξαρτησίας.
Στην είσοδο της πλατείας Μαυρομιχάλη βρίσκεται ο ιερός ναός των Μικρών Ταξιαρχών (Ταξιαρχάκι) που αποτελεί μετόχι της μονής Βελανιδιάς. Είναι ένας μονόχωρος και ξυλόστεγος ναός που χρονολογείται από τις αρχές 19ου ή τα τέλη του 18ου αιώνα.
Η Μονή Καλογραίων: Βρίσκεται νοτιανατολικά του κάστρου και είναι μια ιστορική γυναικεία μονή που σήμερα αριθμεί περίπου 23 μοναχές. Η μονή ιδρύθηκε στα τέλη του 18ου αιώνα, το 1796, από τον δάσκαλο και ιερωμένο Γεράσιμο Παπαδόπουλο (1763-1844), ο οποίος γεννήθηκε στην Καλαμάτα και σπούδασε στην γνωστή σχολή της Δημητσάνας. Ο τάφος του ιερωμένου βρίσκεται έξω από το καθολικό της Μονής. Η μονή λεηλατήθηκε από τον Ιμπραήμ, ανασυστάθηκε αλλά διαλύθηκε και πάλι το 1834 με το διάταγμα αντιβασιλείας του Όθωνα. Μετά από λίγα χρόνια καταλήφθηκε από μοναχές.
Σήμερα, στην Μονή Καλογραίων μπορείτε να δείτε το καθολικό της μονής και το βυζαντινού ρυθμού ναό του Τιμίου Προδρόμου που χρονολογείται από το 1978-1983. Το σημερινό καθολικό της μονής είναι ο ναός των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης που θεωρείται ο σημαντικότερος βυζαντινός ναός της Καλαμάτας.
Οι μοναχές ασχολήθηκαν με την ύφανση μεταξωτών, τα οποία παρήγαγαν μόνες τους έχοντας σαν αποτέλεσμα να βραβευθούν πολλές φορές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό ενώ συγχρόνως κατέστησαν διάσημη την πόλη και την μονή. Όσοι επισκεφθείτε την μονή μπορείτε να θαυμάσετε ή και να αγοράσετε τα υπέροχα μεταξωτά και τα εντυπωσιακά εργόχειρα των μοναχών.
Αρχοντικά: Στη νότια πλευρά της πλατείας Υπαπαντής υψώνεται το αρχοντικό Κορφιωτάκη, το οποίο θα στεγάσει το Εκκλησιαστικό Μουσείο.
Το Δημοτικό Ωδείο: Βόρεια της πλατείας Υπαπαντής, στη γωνία της οδού Αλεξανδράκη με την πλατεία Βιλεαρδουίνου, βρίσκεται το Δημοτικό Ωδείο Καλαμάτας. Το Ωδείο στεγάζεται σε ένα νεοκλασικό τριώροφο κτίριο της δεκαετίας του 1860 ενώ στους χώρους του είχαν λειτουργήσει το πρώτο Γυμνάσιο της Καλαμάτας και άλλα σχολεία.
Το Αλεξανδράκειο Γηροκομείο: Βρίσκεται βορειοανατολικά του ναού της Υπαπαντής και είναι δωρεά του μεγάλου ευεργέτη της Καλαμάτας, Σπυρίδωνα Αλεξανδράκη. Τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα λειτουργούσε και ως Αλεξανδράκειο Νοσοκομείο-Πτωχοκομείο ενώ το 1940 περιορίστηκε σε Αλεξανδράκειο Γηροκομείο.
Η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη της Καλαμάτας: Λειτουργεί από το 2004 και βρίσκεται στην πλατεία Υπαπαντής. Η βιβλιοθήκη διαθέτει πάνω από 7.400 τίτλους βιβλίων καλύπτοντας το γνωστικό και επιστημονικό φάσμα.
Τα Αρχεία του νομού Μεσσηνίας: Στεγάζονται σε ένα διώροφο νεοκλασικό κτίριο του 1890-1910, στην νότια πλευρά της πλατείας Υπαπαντής. Είναι μια περιφερειακή υπηρεσία των ΓΑΚ, που ιδρύθηκε το 1991 και έχει ως σκοπό την διαφύλαξη της πολιτιστικής και ιστορικής κληρονομιάς του νομού Μεσσηνίας. Τα ΓΑΚ αξιοποιούν τα αρχεία τους ενώ παράλληλα οργανώνουν και διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις και προγράμματα.
Το Μητροπολιτικό Μέγαρο: Νοτιοανατολικά της πλατείας Υπαπαντής, βρίσκεται το Μητροπολιτικό Μέγαρο της πόλης και έπειτα συναντάμε την πλατεία Φραγκόλιμνας.
Το Στρατιωτικό Μουσείο: Στεγάζεται σε κτίριο που είχε παραχωρήθηκε από την Ιερά Μητρόπολη Μεσσηνίας. Βρίσκεται στην πλατείας Φραγκόλιμνας, δίπλα στον “διπλό ναό”, και λειτουργεί από το 2006 με ευθύνη του Γενικού Επιτελείου Στρατού.
Το Στρατιωτικό μουσείο παρουσιάζει την ελληνική ιστορία από την Επανάσταση του 1821 έως τις μέρες μας μέσω εκθεμάτων οπτικοακουστικού και φωτογραφικού υλικού, καθώς και μέσα από κείμενα.
Το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Καλαμάτας: Στεγάζεται σ’ ένα νεοκλασικό κτίριο του 1870-1890, το πρώην αρχοντικό της οικογένειας Κυριάκου και βρίσκεται δυτικά της πλατείας Υπαπαντής. Το μουσείο ιδρύθηκε από τον τοπικό Σύλλογο για την διάδοση των Γραμμάτων. Το μουσείο περιλαμβάνει ιστορικά, λαογραφικά και λαϊκά εκθέματα από την καθημερινή ζωή.
Μεταξύ των εκθεμάτων του μουσείο περιλαμβάνονται η συλλογή Καρέλια με παραδοσιακή Καλαματιανή ενδυμασία, αναπαράσταση παραδοσιακού καφενείου και σπιτιού καθώς και έκθεση αφιερωμένη στην βιβλιοδεσία και την τυπογραφία, αφού στην Καλαμάτα υπήρξε το πρώτο τυπογραφείο της ελεύθερης Ελλάδας όπου τυπώθηκε και η Προκήρυξη των Επαναστατημένων Ελλήνων προς τις Ευρωπαϊκές Αυλές.
Το Μπενάκειο Αρχαιολογικό Μουσείο Καλαμάτας: Βρίσκεται νοτιοδυτικά της πλατείας Υπαπαντής και στεγάζεται σε ένα αξιόλογο νεοκλασικό κτίριο. Το κτίριο δωρίθηκε από τον Αντώνιο Μπενάκη, ιδρυτή του ομώνυμου μουσείου της Αθήνας. Το μουσείο λειτουργεί από το 1971 και διαθέτει εκθέματα από την Μυκηναϊκή εποχή, τα προϊστορικά χρόνια και Ρωμαϊκά χρόνια που προέρχονται από διάφορες περιοχές του νομού Μεσσηνίας.
Το Αρχαιολογικό Μουσείο Καλαμάτας: Στεγάζεται στο παλιό κτίριο της δημοτικής αγοράς στο ιστορικό κέντρο της παλιάς πόλης. Το μουσείο περιλαμβάνει ανασκαφικά ευρήματα από την αρχαιότητα και τους βυζαντινούς χρόνους από όλο το νομό Μεσσηνίας. Το μουσείο ιδρύθηκε μόλις το 2002 και στους εκθεσιακούς του χώρους ξετυλίγεται η μακρά ιστορία του νομού Μεσσηνίας.
Το Καπνεργοστάσιο Καρέλια: Στην πλατεία Φραγκόλιμνας απέναντι από τη νοτιοανατολική της πλευρά, βρίσκεται το παλιό εργοστάσιο της καπνοβιομηχανίας Καρέλια.
Η Φιλαρμονική του δήμου: Στεγάζεται σ’ ένα παλιό αρχοντικό του Παναγιώτη Τζάνε, το οποίο χρησιμοποιούσε ο αρχιστράτηγος του αγώνα Πέτρος Μαυρομιχάλης ως αποθήκες εφοδιασμού κατά την επανάσταση του 1821. Το αρχοντικό αυτό βρίσκεται νοτιοδυτικά της πλατείας Υπαπαντής.
Η Δημοτική Πινακοθήκη Καλαμάτας “Α. Τάσσος”: Βρίσκεται νοτιοδυτικά της πλατείας Υπαπαντής και ιδρύθηκε το 2002. Η πινακοθήκη ανήκει στη Δημοτική Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Καλαμάτας και πήρε το όνομά της από τον μεγάλο χαράκτη Α. Τάσσο, ο οποίος καταγόταν από την Μεσσηνία και δώρισε πολλά έργα του.
Στα εκθέματα της πινακοθήκης βρίσκονται και έργα του Βαρώτσου, του Τέτση, της Ζούνη, του Κατσουλίδη, του Μπόστογλου και άλλων. Το νεοκλασικό κτίριο όπου στεγάζεται η Πινακοθήκη βρίσκεται στο ιστορικό κέντρο της Καλαμάτας, όπου και πραγματοποιούνται πολλές εκθέσεις.
